Ở chia sẻ trước, trong bài viết nhạc lý cơ bản cho người mới học guitar mình đã chia sẻ phần 1 trong những yếu tố quan trọng của việc học piano hay học guitar cũng là phần nhạc lý cơ bản. Trong bài viết tiếp theo, mình chia sẻ TOP 7 YẾU TỐ học nhạc lý cơ bản cho guitar (PHẦN 2) bao gồm việc học Gam và cách nhận biết Gam của 1 bài hát, Gam trưởng là gì?, Gam thứ là gì?cũng như hợp âm của bài hát…cùng tìm hiểu nhé!

Gam và cách nhận biết Gam của 1 bài hát

Để chơi được 1 bài hát (có bản nhạc) thì ta phải làm theo tuần tự các bước sau:

  • Xác định Gam của bài nhạc
  • Lập bộ hợp âm cho gam đó
  • Đặt hợp âm vào giai điệu

Gam trong guitar là gì?

Trước hết, ta cần biết Gam là gì?

Gam là  một tập hợp gồm 7 nốt nhạc. Có 2 loại Gam, là Gam trưởngGam thứ.

Nhắc lại khoảng cách giữa các nốt nhạc:

  • Đô – Si : ½ cung
  • Si – La : 1 cung
  • La – Sol : 1 cung
  • Sol – Fa : 1 cung
  • Fa – Mi : ½ cung
  • Mi – Rê : 1 cung
  • Rê – Đô : 1 cung

Gam trưởng là gì?

Trước hết ta quy ước như sau: Q2T (Quãng 2 trưởng) ký hiệu là a, Q2t (Quãng 2 thứ) ký hiệu là b.

Công thức lập Gam trưởng là: a a b a a a b

Giải thích: 7 nốt nhạc của gam được tượng trưng bởi các kí tự a và b đó. Tính từ nốt gốc của gam, ta có cac nốt còn lại.

Ví dụ: Gam Đô trưởng (C)

Với nốt gốc là C, dựa vào công thức a a b a a a b đó. Tính từ nốt gốc của Gam, ta có các nốt còn lại.

  • D ( Cách C 1 a)
  • E ( Cách D 1 a)
  • F ( Cách E 1 b)
  • G ( Cách F 1 a)
  • A ( Cách G 1 a)
  • B ( Cách A 1 a)
  • C ( Cách B 1 b)

Vậy gam C gồm 7 nốt là: C, D, E, F, G, A, B và không có dấu hóa nào.

Ví dụ 2: Gam Rê trưởng (D)

Với nốt gốc D, dựa vào công thức a a b a a a b ta có các nốt còn lại là:

  • E ( cách D 1 a)
  • F# ( cách E 1 a)
  • G ( cách F# 1 b)
  • A ( cách G 1 a)
  • B ( cách A 1 a)
  • C# ( cách B 1 a)
  • D ( cách C# 1 b)

Vậy 7 nốt của gam D gồm có: D, E, F#, G, A, B, C# và có 2 dấu thăng ở F#, C#

Từ 2 ví dụ này, các bạn có thể tự mình tìm ra các nốt trong các gam trưởng còn lại một cách tương tự.

Gam thứ là gì?

Công thức lập Gam thứ là: a b a a b a a

Cũng tương tự cách làm của gam trưởng, ta có 2 ví dụ sau

Ví dụ 1: Gam La thứ ( Am ): theo công thức a b a a b a a ta có các nốt tiếp theo là:

  • B ( cách A 1 a )
  • C ( cách B 1 b )
  • D ( cách C 1 a )
  • E ( cách D 1 a )
  • F ( cách E 1 b)
  • G ( cách F 1 a)
  • A ( cách G 1 a)

Vậy các nốt trong gam Am sẽ là: A B C D E F G và không có dấu hóa nào

Ví dụ 2: Gam Si thứ (Bm) cũng dựa vào công thức trên ta có các nốt:

  • C# ( cách B 1 a)
  • D ( cách C# 1 b)
  • E ( cách D 1 a)
  • F# ( cách E 1 a)
  • G ( cách F# 1 b)
  • A ( cách G 1 a)
  • B ( cách A 1 a)

Vậy các nốt trong gam Bm sẽ là : B C# D E F# G A và có 2 dấu thăng tại C# và F#

Tương tự như vậy, bạn có thể tự suy ra các gam thứ khác nhé.

Lưu ý:

  • Sau khi làm xong các gam trưởng thứ, ta sẽ thấy có tồn tại từng cặp gam trưởng thứ có cùng dấu hóa -> gọi là cặp trưởng thứ song song. Như ví dụ trên ta thấy gam D trưởng và Bm có cùng dấu hóa.
  • Từ các điều trên ta có thể dễ dàng biết được 1 gam bất kì có bao nhiêu dấu thăng (#) hoặc dấu giáng (b) ở vị trí nốt nào. Điều này tạo tiền đề rất tốt để sau này các bạn có thể nhận biết 1 cách nhanh nhất gam của bài hát khi có bản nhạc trong tay.

Cách nhận biết gam của bài hát

Để nhận biết gam của 1 bài hát, thông thường ta dựa vào 2 yếu tố sau:

  • Dấu hóa cố định của bài hát được ghi ở đầu khuông nhạc
  • Nốt nhạc cuối cùng của bài hát

Ta cần phải biết

Thứ tự cố định của dấu thăng (#): Nhìn vào thứ tự trên, ta thấy ngay từ trái sang phải là các nốt: Fa Đô Sol Rê La Mi Si

Thứ tự cố định của dấu giáng (b): Với dấu giáng,thứ tự các nốt là Si, Mi, La, Re, Sol, Đô, Fa (ngược lại so với dấu thắng)

Một bản nhạc sẽ có dấu hóa ghi ở đầu khuông nhạc tương ứng với gam của bài nhạc đó.

Trong bài viết trên ta đã dễ dàng xây dựng các gam với các dấu thăng và giáng của gam đó.

Lưu ý: Quy tắc để tìm nhanh Gam của bài nhạc dựa vào dấu hóa

Với dấu thắng (#): từ dấu thăng cuối cùng, ta tiến lên 1 Q2t ta sẽ có nốt gốc gam trưởng cần tìm.

Ví dụ: bài nhạc có 2 dấu #, nhìn vào vị trí các dấu thăng ta có thể dễ dàng biết được , đó là các nốt F và C (theo thứ tự trái sang phải), vậy dấu # cuối là ở nốt C, từ nốt C# tiến lên 1 Q2t là nốt D, vậy bài đó thuộc gam D trưởng hoặc gam thứ song song là Bm.

Để biết được bài nhạc thuộc gam trưởng hay thứ, ta sẽ dựa vào yếu tố còn lại, đó là nốt nhạc cuối cùng của bản nhạc.

Một bài nhạc kết thúc bằng nốt nào đó, thì thường đó chính là nốt gốc của gam bài đó.

VD: bài nhạc kết thúc ở nốt C, thì thường bài đó ở gam C trưởng hoặc gam C thứ (Cm).

Để biết bài nhạc thuộc C hay Cm thì lại nhờ vào yếu tố phía trên, đó là dấu hóa đầu khuông nhạc

VD: bài nhạc có 1 dấu thăng và kết thúc ở nốt E, trước hết bài đó thuộc gam Em hoặc G, vì nốt cuối cùng là nốt G, nên ta suy ra bài nhạc thuộc gam G.

Với dấu giáng (b): Làm tương tự

Ghi chú:

Với 1 bản nhạc thông thường, thì hầu như tuân theo các quy luật trên. Tuy nhiên không phải tất cả các bài hát đều tuân theo quy luật này. Bạn cần áp dụng một cách linh hoạt.

Hợp âm, cấu tạo hợp âm

Vậy là chúng ta đã biết cách xác định Gam của 1 bài hát

Và điều tiếp theo là ta phải lập được bộ hợp âm trong gam đó để có thể biết được có những hợp âm gì để dùng đến trong gam đó, tất nhiên các hợp âm đề ở dạng cơ bản và chưa nâng cao. Ta cần hiểu rõ bản chất hợp âm

Bất kì hợp âm cơ bản nào đều được cấu tạo từ 3 nốt nhạc: nốt 1, nốt 3 và nốt 5. Trong đó nốt 1 là nốt gốc của hợp âm, nốt 3 tùy thuộc vào hợp âm trưởng hay thứ và nốt 5 là quãng 5 của nốt gốc

Hợp âm lại có 2 dạng, hợp âm trưởng và hợp âm thứ:

  • Hợp âm trưởng: Nốt 3 là nốt cách nốt gốc một quãng 3 trưởng Q3T, nốt 5 lại cách nốt 3 1 quãng 3 thứ Q3t
  • Hợp âm thứ: Nốt 3 là nốt cách nốt gốc một quãng 3 thứ Q3t, nốt 5 lại cách nốt 3 1 quãng 3 trưởng Q3T

Ví dụ:

Hợp âm C trưởng gồm 3 nốt:

  • Nốt 1: nốt gốc C
  • Nốt 3: nốt quãng 3 trưởng của C là E
  • Nốt 5: nốt quãng 5 của C là G

=> Vậy hợp âm C trưởng gồm có 3 nốt C, E và G

Hợp âm C thứ  gồm 3 nốt:

  • Nốt 1: nốt gốc C
  • Nốt 3: nốt quãng 3 thứ của C là Eb
  • Nốt 5: nốt quãng 5 của C là G

=> Vậy hợp âm Cm gồm 3 nốt là C, Eb và G

Bộ hợp âm của Gam

Sau khi đã hiểu rõ về hợp âm, ta sẽ đi tìm các hợp âm trong 1 gam

Như ta đã biết, trong 1 gam sẽ có các hợp âm tương ứng, 1 gam có 7 nốt nhạc, như vậy ta sẽ có 7 hợp âm tương ứng thuộc gam đó.

Giả sử ta xác định được bài hát chơi ửo C trưởng (hay gam Đô trưởng)

Gam C trưởng gồm 7 nốt: C, D, E, F, G,  A, B và không có thăng, giáng gì.

Các hợp âm trong gam C là:

C – Dm – Em – F – G – Am – Bdim

Riêng hợp âm B thì sẽ là Bdim (ta sẽ học sau vì là hợp âm nâng cao)

Vậy khi chơi 1 bài nhạc giọng C thì ta cần 6 hợp âm chính đó là C, Dm, Em, F, G, Am.

Tương tự như vậy các bạn hãy thử tự mình làm bộ hợp âm giọng khác D, E ,F,….

Các bộ hợp âm của gam thứ sẽ trùng với các hợp âm trưởng cùng dấu hóa.

Hợp âm Dominant

Nếu như bạn đã nắm rõ các hợp âm cơ bản rồi, chúng ta sẽ chuyển sang một phần nâng cao hơn 1 chút về hợp âm Dominant  (gọi tắt là hợp âm 7 trong bài viết này)

Tính chất của hợp âm 7 này ra sao trong các bài nhạc? Nghe một hợp âm 7, ta sẽ có cảm giác không thuận tai, dường như có cái gì không ổn, và phải giải quyết bằng cách về chủ âm thì mới êm tai.

Để đệm các bài hát nhạc việt, bạn chỉ cần dùng hợp âm 7 ở bậc 5 của âm gia là được. Ví dụ: Trong bộ 6 hợp âm dùng đệm trong C trưởng và Am thứ, thì chỉ có 2 hợp âm có thể chuyển về hợp âm 7 là G7 và E7

Như thế thì trong bộ hợp âm của chúng ta đã học ở trên, sẽ mở rộng ra thành 8 hợp âm, đó là: C, F, G, G7 và Am, Dm, E, E7

Tóm lại, khi dùng hợp âm 7, các bạn cần lưu ý những điểm sau:

  1. Chỉ dùng hợp âm 7 cho những hợp âm ở bậc 5
  2. Sau khi dùng hợp âm 7, thì quay về chủ âm.
  3. Khi tạo hợp âm 7, nên nhớ nốt ở bậc 7 này phải cách chủ âm 1 cung. Ví dụ: C7 gồm Đô-Mi-Sol-Si(giáng), chứ không phải Si, vì Si cách Đô chỉ có nửa cung.

Lưu ý: thực chất là có nhiều loại hợp âm 7 khác nhau, tạo nên nhiều màu sắc khác nhau nữa, tuy nhiên bài viết này chỉ hướng dẫn các bạn cách dùng hợp âm Dominant 7. Ví dụ: Major7. Minor7,… chúng ta chưa bàn đến.

Blog còn chia sẻ nhạc lý cho người mới học, lý thuyết âm nhạc, sách học piano, các hợp âm cơ bản, dấu hóa, nốt nhạc….

?PHÁCH LÀ GÌ ?NHỊP LẤY ĐÀ
?NHỊP HỖN HỢP ?NHỊP PHỨC
?Nhịp ?Nốt nhạc
?Khuông nhạc ?Cách gõ nhịp
?TẠO INTRO CHO BÀI HÁT ?The Scale Omnibus Pdf
?Piano Chords Online ?Giáo trình piano cơ bản pdf
?Jazz Handbook Pdf Free ?Sheet Piano Miễn Phí
?Sách methode rose ?The pop piano book mark harrison pdf
?Sách học đệm piano cơ bản ?Sách tự sáng tác ca khúc
?Tài liệu piano tiếng việt ?Lịch sử âm nhạc thế giới pdf
?Sách bài hát có hợp âm ?Giáo trình học piano solo
?Jazz theory pdf free download ?Sách luyện ngón piano
?Minor 6 chord piano ?Major 6 chords piano
?Half Diminished 7th chord piano ?Minor major 7 chord piano
?Augmented major seventh chords ?Augmented major seventh chords
?Diminished 7 chords piano ?All Major 7 chords piano
?All 12 Augmented chords ?12 Major piano chords chart
?12 Minor chords piano ?All 12 Augmented chords ?Tính chất nhạc Jazz ?5 Phương cách dạy đàn piano cho trẻ em
?Tiết tấu là gì? ?Game luyện tiết tấu hình nốt
?Tiết điệu là gì? ?Piano for beginners 6th edition pdf
?Sheet Nhạc Piano Việt Nam ?6 Sheet piano cơ bản cho người mới học
?450 Sheet music band show ?The 150 essential chords free ebook pdf
?Sheet nhạc cho người mới học piano ?Sheet piano các bản nhạc
?Overworld theme sheet music ? Sheet nhạc Việt
?Những bản nhạc piano dễ đánh ?Sheet piano nhạc trẻ
Tháng Năm 13, 2020 @ 10:18 sáng