KIẾN THỨC HÒA ÂM – TÀI LIỆU HỢP ÂM CHO BÀI HÁT, BẢN NHẠC của nhạc sĩ ĐẮC TÂM. blog xin chia sẻ lại cho các bạn có mong muốn tham khảo hòa âm. KIẾN THỨC HÒA ÂM.
HỢP ÂM
Hòa âm căn bản của một bài hát là các hợp âm. Do đó các bạn phải thuộc lòng các nốt trong
tất cả các hợp âm, bắt đầu từ các hợp âm trưởng thứ tự nhiên, rồi hợp âm 7 và sau đó là các
hợp âm nghịch (còn được gọi là “nhân tạo”).
Để làm quen với cách ghi hợp âm cho một bài hát, trước hết các bạn nên bắt đầu bằng các
hợp âm trưởng thứ tự nhiên và hợp âm 7. Chỉ dùng các hợp âm này thôi và biết ghi hợp âm
theo một vài nguyên tắc là đủ để làm cho bài hát thêm màu sắc. Và nếu các bạn thêm vào
tiết tấu đệm cho các hợp âm này thì các bạn đã làm hòa âm căn bản cho bài hát với một nhạc
cụ đệm như guitar và piano.
CÁCH GHI HỢP ÂM
Việc ghi hợp âm có những nguyên tắc sau:
1. Nguyên tắc thứ 1: hợp âm thường xuất hiện vào đầu nhịp. Trong nhịp cũng có thể xuất
hiện thêm hợp âm khác để thêm màu sắc cho cách đệm.
2. Nguyên tắc thứ 2: trong nhịp có nhiều nốt thuộc hợp âm nào thì nhịp đó sẽ nhận hợp âm
này. Tuy nhiên các bạn nên phân biệt nốt nào là nốt chánh của hợp âm và nốt nào là nốt
phụ/nốt lướt/nốt hoa mỹ trong nhịp.
3. Nguyên tắc thứ 3: các hợp âm sẽ nối tiếp nhau từ nhịp này sang nhịp khác theo 2 cách:
a) theo vòng quảng 4:
C => F => Bb => Eb => Ab => Db (C#) => Gb (F#) => Cb (B) => Fb (E) => A => D => G
=> và quay về C
hoặc theo vòng quảng 5 (ngược lại với vòng trên):
C => G => D => A => E => B => F# => C# => G# (Ab) => D# (Eb) => A# (Bb) => F =>
và quay về C
b) thay thế nhau: các hợp âm có những nốt giống nhau có thể thay thế nhau. Thí dụ: C và Am
(có 2 nốt giống nhau: C, E); C và Em (có 2 nốt giống nhau: E, G); F và Am (có 2 nốt giống
nhau: A, C); C và F (có một nốt giống nhau: C), v.v…
4. Nguyên tắc thứ 4: Để việc chuyển hợp âm này sang hợp âm khác nghe “mượt mà”, du
dương thì giữa các hợp âm này phải có một nốt giống nhau và các nốt còn lại của hợp âm
trước được chuyển sang các nốt của hợp âm sau theo 1/2 cung hoặc tối đa 1 cung lên hoặc
xuống.
Thí dụ: từ G chuyển về Dm: hợp âm G = GBD và hợp âm Dm = DFA
– nốt D (trong hợp âm G) sẽ giữ nguyên là nốt D (trong hợp âm Dm)
– nốt G (trong hợp âm G) sẽ giảm xuống 1 cung để về nốt F (trong hợp âm Dm)
– nốt B (trong hợp âm G) sẽ tăng lên 1 cung để lên nốt A (trong hợp âm Dm)
Các bạn hãy thử ghi hợp âm cho bài nhạc “Bay Đi Cách Chim Biển” của nhạc sĩ Đức Huy đính
kèm xem sao?
CÁC HỢP ÂM TRONG ÂM GIAI
1. Hợp âm trong âm giai trưởng:
Các bạn chồng 2 quảng ba tuần tự lên từng nốt trong một âm giai thì sẽ được các hợp âm tự
nhiên được sử dụng trong âm giai này.
Thí dụ, âm giai C có các hợp âm sau:
Quảng ba thứ 2: G A B C D E F
Quảng ba thứ 1: E F G A B C D
———————
nốt âm giai: C D E F G A B
Tên gọi hợp âm: C Dm Em F G Am B dim
Tổng quát hóa: I ii iii IV V vi vii
Như vậy trong một bài hát được viết theo âm giai trưởng, các hợp âm được sử dụng gồm có:
+ 3 hợp âm trưởng: bậc I, IV và V
+ 3 hợp âm thứ: bậc ii, iii và vi
+ 1 hợp âm giảm (dim): bậc vii
Bằng cách tính này, âm giai D sẽ có các hợp âm sau: D, Em, F#m, G, A, Bm và C#dim
và âm giai E sẽ có các hợp âm: E, F#m, G#m, A, B, C#m và D#dim
v.v…
2. Hợp âm trong âm giai thứ:
Hòa âm cho âm giai thứ thì màu sắc hơn vì có 3 thể âm giai thứ: âm giai thứ tự nhiên, âm giai
thứ giai điệu và âm giai thứ hòa điệu. Âm giai thứ, ngoài các hợp âm giống như âm giai
trưởng tương ứng, còn có thêm một số hợp âm do thể giai điệu và hòa điệu mang lại.
Thí dụ, âm giai Am tự nhiên gồm các nốt: A B C D E F G sử dụng các hợp âm giống như trong
âm giai C là: Am, B dim, C, Dm, Em, F và G;
và âm giai Am hòa điệu gồm các nốt: A B C D E F G# có thêm hợp âm E (gồm 3 nốt E G# B)
do có nốt G#;
và âm giai Am giai điệu gồm các nốt: A B C D E F# G# có thêm 2 hợp âm:
D (gồm 3 nốt D F# A) do có nốt F# và
E (gồm 3 nốt E G# B) do có nốt G#.
Như vậy, một bài hát được viết theo âm giai thứ sẽ có thể sử dụng được các hợp âm sau:
+ 5 hợp âm trưởng: bậc III, IV, V, VI và VII
+ 3 hợp âm thứ: bậc i, iv, v
+ 1 hợp âm giảm (dim): bậc ii
GIẢI KẾT
Một bài hát thường có cấu trúc như sau:
Phiên khúc —> Phiên khúc lặp lại —> Điệp khúc —> Điệp khúc lặp lại —> Phiên khúc
(hoặc Đoạn A —> Đoạn A’ —> Đoạn B —> Đoạn B’ —> Đoạn A’)
Do đó, trước khi ghi hợp âm cho bài hát, các bạn phải xem cấu trúc của bài hát: bài hát gồm
mấy đoạn. Khi tuyến giai điệu dừng nghỉ – ở nốt kéo dài trường độ, tức là đã xong một đoạn.
Theo thí dụ cấu trúc bài hát nêu trên thì các đoạn dừng nghỉ sẽ xảy ra ở cuối các đoạn A, A’, B
và B’. Cách thức mà các nốt xuất hiện để chuẩn bị cho đoạn dừng nghỉ được gọi là cadence
(tạm dịch là giải kết).
Có 3 loại giải kết thông dụng:
1. Giải kết hoàn toàn (trọn vẹn): các nốt của tuyến giai điệu chuyển về các nốt trong hợp âm
bậc V để dừng nghỉ ở nốt chủ âm với hợp âm bậc I ở thế gốc (nốt chủ âm ở phần trầm). Giải
kết này tạo hiệu quả trọn vẹn cho giai điệu.
Thí dụ, đoạn dừng nghỉ kết thúc bài hát “Mùa Thu Cho Em” của Ngô Thụy Miên, giai điệu dừng
nghỉ ở nốt chủ âm của âm giai C – nốt C:
2. Giải kết không hoàn toàn: các nốt của tuyến giai điệu cũng di chuyển về các nốt trong hợp
âm bậc V để dừng nghỉ ở nốt bậc III hoặc bậc V của âm giai với hợp âm bậc I ở thế gốc (nốt
chủ âm ở phần trầm), tạo hiệu quả là giai điệu chưa kết thúc hẳn mà còn phải tiếp tục sau đó
nữa.
Thí dụ, đoạn dừng nghỉ ở cuối phiên khúc 1 của bài “Mùa Thu Cho Em”, giai điệu dừng nghỉ ở
nốt bậc III của âm giai C – nốt E:
3. Giải kết nửa: các nốt của tuyến giai điệu di chuyển về các nốt trong hợp âm bậc V để dừng
nghỉ ở nốt bậc II, V hoặc VII với hợp âm bậc V ở thế gốc (nốt bậc V ở phần trầm). Cách kết
này tạo hiệu quả là giai điệu tạm dừng nghỉ để rồi sẽ tiếp tục trở lại
DOWNLOAD KIẾN THỨC HÒA ÂM – TÀI LIỆU HỢP ÂM CHO BÀI HÁT, BẢN NHẠC
Để tải file, các bạn download links dưới đây.
Blog luôn cập nhật chia sẻ kiến thức âm nhạc, tài liệu học nhạc mới liên tục mỗi ngày. Đừng quên truy cập blog để tham khảo download nhé. Chúc các bạn thành công!
TÀI LIỆU @NHẠC SĨ ĐẮC TÂM
