Có rất nhiều bạn đang mong muốn sáng tác nhạc, sáng tác bài hát. Tuy nhiên, không phải ai bước đầu viết nhạc, viết ca khúc cũng biết được các bước sáng tác 1 bài hát. Tuy việc viết nhạc, viết ca khúc là năng khiếu bẩm sinh, nhưng dù bạn không có được khả năng này vẫn có thể sáng tác bài hát cho riêng mình. Bạn vẫn có thể viết được bài hát tròn trịa, đẹp nếu bạn hiểu được các bước sáng tác 1 bài hát dưới đây.
Các bước sáng tác 1 bài hát NHƯ THẾ NÀO?
Hiểu được motif phát triển như thế nào?
Trước hết, để viết được câu nhạc hoàn chỉnh, bạn cần phải có một giai điệu chủ đề (motif). Motif là một nét nhạc ngắn gọn, đặc trưng và độc đáo xuất hiện ở đầu bản nhạc. Nó có thể chỉ bao gồm một vài nốt nhạc trong nửa hoặc toàn bộ một ô nhịp, hoặc dài tới bốn ô nhịp nhưng phải có ít nhất một phách mạnh.
Với một âm hình (motif) được lặp đi lặp lại trong tác phẩm. Điều này tạo nên điểm nhấn của tác phẩm.
Sáng tác nhạc là một quá trình đòi hỏi một motif, tuyến giai điệu hoàn chỉnh để tạo thành câu nhạc. Từ câu nhạc chúng ta phát triển thành đoạn nhạc. Chính vì vây, giai điệu chính là trái tim của bài nhạc, nó được kết hợp liên tục từ các nốt nhạc, bao gồm các yếu tố cao độ, trường độ, tiết tấu…
Nắm vững thủ pháp cân phương / cân đối
Để có được bài hát, bản nhạc hay việc nắm vững thủ pháp cân phương, cân đối là điều quan trọng. Sự cân đối tròn trịa (cân phương), hợp lý của đoạn nhạc giúp bản nhạc cân bằng, chỉn chu. Điều này, đòi hỏi chúng ta phải biết ngắt và dừng giai điệu đúng đoạn, kết câu đúng lúc, kịp thời.
Luậ cân phương là hình thức của qui luật cân bằng một bài nhạc, là cách kiến trúc một câu nhạc, một đoạn nhạc, một bài nhạc cân đối. Luật cân phương thường có 3 hình thức;
- Câu cân đối: Đối với câu cân đối là loại câu nhạc có tổng số các ô nhịp là 4 ô nhịp, 8, 12 ô nhịp hay 16 ô nhịp. Với cách chia mỗi câu là chẵn, thường gồm 4 ô nhịp. Khi cân phương có những giai kết, chỗ ngắt, cân đối, xuất hiện đúng chu kỳ của đoạn nhạc ta gọi là Câu đậu khổ.
- Câu đậu khổ bất cân phương: Nếu câu cân phương đòi hỏi tính chẵn để làm tỉ lệ cân bằng, thì câu bất cân phương khác với câu cân phương là chia lẻ. Ví dụ các ô nhịp là 7 – 7 hoặc 9 – 9, 11 – 11.
- Ngoài ra, chúng ta cũng có câu lệch khổ, nghĩa là nó không còn sự cân phương hay bất cân phương theo chẵn lẻ. Mà mỗi câu có sự đan xen chăn – lẽ trong đó. Tuy nhiên, các câu này cần phải xuất hiện có tính chu kỳ nhất định. Ví dụ chúng ta chia 4 – 3 – 4 – 4 hoặc 3 – 4 – 3 – 4, hoặc 4 – 5 – 4 – 5….Song, sự chia câu như này cũng nên hạn chế sử dụng, vì một bài nhạc được viết ra có tính cân phương sẽ đẹp đẽ, tròn trịa, dễ nghe, dễ diễn đấu. Đặc biệt, nó dễ đi vào lòng người, dễ ghi nhớ hơn.
Cần có câu nhạc đắt giá, đặt làm trọng tâm phát triển
Để có được một bài hát hay, bài hát dễ nhớ chúng ta cần phải có 1 câu nhạc đắt giá, một câu nhạc mang tính trọng tâm cho bản nhạc để phát triển mở rộng nhằm tạo điểm nhấn cho toàn bộ tác phẩm. Đoạn nhạc đó làm sao đặc biệt về giai điệu, tiết tấu, hình thức… khiến người nghe phải xúc động và dễ nhớ. Đoạn nhạc đó phải gây được ấn tượng để đưa nó trở thành điệp khúc, hoặc đưa vào đoạn kết ca khúc, hoặc tạo thành coda kết thúc của bài.
Vốn từ phải thật phong phú, mang chất thơ cao
Ở trong chia sẻ trước, mình đã đề cập đến việc:Cách phổ thơ thành nhạc. Đây là cách dễ dàng nhất, nhanh nhất để hoàn thiện một tác phẩm âm nhạc vì nó đã có sẵn lời ca mang chất thơ. Chính vì vậy, việc vốn từ, thơ ca phải thật phong phú mới giúp bạn có được tác phẩm hay, đẹp được. Với vốn từ ngữ phong phú và biết cách sắp xếp trật tự trong lời ca để truyền đạt được nội dung/ thông điệp trong ca khúc, bài hát một cách hoa văn, bóng bẩy, ẩn dụ, đầy chất thơ là điều quan trọng trong tác phẩm âm nhạc.
Hoàn thiện kiến thức nhạc lý cơ bản, khả năng nhạc cụ và chuyên môn khác
Tiếp đến, chúng ta cần phải hoàn thiện kiến thức nhạc lý cơ bản, khả năng chơi nhạc cụ hoặc các chuyên môn khác như hòa âm… Đây đều là những kiến thức ,kỹ năng giúp bạn hoàn thiện tác phẩm âm nhạc của mình trở nên đẹp hơn, hay hơn.
Một vài chia sẻ theo kinh nghiệm cá nhân
Việc sáng tác ca khúc là một quá trình đòi hỏi các bạn phải tập nghe, tập phân tích các tác phẩm âm nhạc của những nhạc sĩ nổi tiếng đi trước. Các câu nhạc chủ đề (motif), cách thức họ tiến hành một giai điệu, cấu trúc ca khúc. Hay nội dung toàn bộ ca khúc muốn đề cập, cách sắp xếp ca từ, cách dùng từ, chơi chữ… Chất thơ, văn trong lời ca, yếu tố kịch tính trong giai điệu mang lại…
Với Các bước sáng tác 1 bài hát NHƯ THẾ NÀO?
Thực sự cũng rất khó để mà đầy đủ và chuẩn mực vì nó còn phụ thuộc rất nhiều vào trình độ văn hóa, tính cách, tư duy của mỗi cá nhân với âm nhạc, những người đang tập tành viết, sáng tác ca khúc, bài hát. Đôi khi, chúng ta những bước khởi đầu sẽ không thể áp dụng được các bước trên để ra được tác phẩm hoàn chỉnh, nhiều khi nó lại còn mang những giai điệu nhảm, luộm thuộm, lề mề, câu từ lan man, ý tứ lộn xộn, ngay cả việc ra tác phẩm vô nghĩa. Tuy nhiên, bạn không nên cảm thấy xấu hổ vì điều này, bởi chúng ta bước đầu ai cũng vậy, như một đứa trẻ tập tành bước đi những bước chân đầu đời, chúng ta cũng tập tành những bước chân trong âm nhạc, trong sáng tác.
BẠN CHỈ CẦN CỐ GẮNG, MIỆT MÀI TÌM TÒI, HỌC HỎI – CHẮC CHẮN BẠN SẼ CÓ ĐƯỢC MỘT, RỒI NHIỀU CA KHÚC HAY! Xin gửi lại đây bản nhạc phổ từ thơ do chính mình viết.
Bản nhạc Chưa kịp – Tác giả; Xuân Đàn
Ai cũng thế chỉ ta là đã khác
Kiếp nhân sinh chợt không nhận ra mình
chưa kịp biết cũng chưa kịp hiểu hết
mọi nẻo đời bỗng nhiên hóa u minh
Ta đương sống mà ngỡ như đã chết
Nên cô đơn lạc lối giữa dòng người
Cái xa xăm là tâm hồn ứa lạnh
Đôi khi ta thèm một tiếng ầu ơi.
Chưa kịp vui đã vụt tắt nụ cười
Sợ ngày nào ta chẳng còn là ta
Đời ảo ảnh như ánh trắng lừa dối
Bon chen mãi hoài biết đâu là nhà
Cớ sao Trời để cho đời nghiệt ngã
Níu víu khổ đau đè nặng hai vai
Vừa mới lớn như thấy mình quá lớn
Để ôm những thương đau mệt mỏi đường dài…
Ai cũng tiến lên còn ta lùi lại
Buông bỏ chính mình, ganh đua, ước vọng
Chưa kịp thiết tha ngày qua kiếp sống
Đã mất ngày vui, đã tắt nụ cười…
Buồn vui chơi vơi!
Xuân Đàn
Lời kết
Hy vọng với chia sẻ một vài các bước sáng tác 1 bài hát trên đây. Các bạn đã bắt đầu hành trang cho mình trong việc viết bài hát, ca khúc. Đừng quên, blog có group chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm sáng tác nhạc, các bạn tham gia GROUP TỰ SÁNG TÁC NHẠC và chia sẻ bài để cùng nhau học hỏi, thăng tiến hơn mỗi ngày nhé.
Blog còn chia sẻ nhạc lý cho người mới học, lý thuyết âm nhạc, sách học piano, các hợp âm cơ bản, dấu hóa, nốt nhạc….
