Tritone là gì? Quãng tam cung( còn gọi là quãng 4 tăng và quãng 5 giảm) là một trong những quãng khó nghe nhất trong số các quãng chúng ta thường gặp như: Quãng 2 ,Quãng 3 ,Quãng 4 đúng,Quãng 5 đúng, Quãng 6, Quãng 7,Quãng 8…Sự khó nghe này của quãng tam cung đến mức người ta gọi nó là quãng quỷ(he Devil’s Interval). Nhưng vì sao quãng tam cung hay còn gọi là tritone lại khó nghe? Cùng bloghocpiano giải đáp trong chia sẻ dưới đây.
Quãng tam cung là gì?
Quãng tam cung (tritone) là một quãng âm được cấu tạo thành từ ba cung, hoặc sáu nửa cung. Ở bất kỳ điệu thức trong âm nhạc nào chúng ta cũng chỉ có duy nhất một quãng tam cung, nó rơi vào giữa nốt thứ tư và thứ bảy của thang âm, vì vậy trong gam C chính là giữa F và B. Hoặc trong G chính nó sẽ ở giữa C và F thăng:
Đừng quên rằng trước khi phát minh ra các loại nhạc cụ phím, chúng ta không có ‘điều chỉnh phổ quát’ và các nhạc cụ được lên dây theo nhiều cách khác nhau. Các quãng tam cung thực sự đóng một vai trò quan trọng trong sự phát triển của hòa âm phối khí hiện đại …
Bạn có biết rằng không phải tất cả các nốt có dấu hóa được tạo ra cùng một lúc? F thăng và B giáng là những nốt đầu tiên, chúng được phát minh ra đầu tiên để thử nghiệm và giải quyết vấn đề của quãng tam cung trong âm nhạc.
Quãng 4 tăng – 5 giảm (quãng tam cung) âm nhạc của Qủy?
Âm nhạc theo thời gian được tổ chức theo các thể thức(mode) hơn là theo các tone giọng(key). Ban đầu, các thể thức chỉ sử dụng các phím trắng trên bàn phím, vì vậy cách duy nhất để chơi trên một thang âm khác hoặc một mẫu khác theo các cung và nửa cung là bắt đầu bằng mỗi nốt nhạc khác nhau. Người ta chấp nhận một truyền thống về thể thức này phù hợp với âm nhạc vui nhộn( thường trong Ionian và Lydian) hay thể thức khác dành cho chủ đề buồn, lãng mạn( ví dụ Dorian và Phrygian). Ở chia sẻ trước mình cũng đề cập đến các điệu thức trong âm nhạc và có 7 điệu thức trung cổ thiết nghĩ bạn nên tìm hiểu lại.
Ở thời điểm đó, các điệu thức sẽ bắt đầu từ nó đến quãng 8 của chính nó.
- Ionian: C – D – E – F – G – A – B – C
- Dorian: D – E – F – G – A – B – C – D
- Phrygian: E – F – G – A – B – C – D – E
- Lydian: F – G – A – B – C – D – E – F
- Mixolydian: G – A – B – C – D – E – F- G
- Aeolian: A – B – C – D – E – F- G -A
- Locrian: B – C – D – E – F- G -A – B
Trong đó, chúng ta thấy có điệu thức Ionian và Aeolian chính là C major scales và A minor scales.
Nhưng hệ thống này hoạt động trên từng nốt trong thang âm và cuối cùng khi đi đến nốt cuối là B. Thang âm này được gọi là thể thức Locrian, đây là thang âm mà duy nhất mà nốt thứ năm của thang âm không cấu thành một quãng năm đúng – đó là quãng 4 tăng – một quãng tam cung cấm kỵ!
Điều này nó đã đi ngược lại mọi sự tốt đẹp mà âm nhạc đại diện. Một cách huyền bí hơn, chúng được gọi là “diabolus in musica” – Ma quỷ trong âm nhạc. Thể thức Locrian rất hiếm khi được sử dụng. Một số nhạc sĩ muốn sử dụng bắt đầu làm xáo trộn quãng âm từ B – F này và cải tiến thang âm. Có nhiều nhạc sĩ đã giáng nốt B xuống bên dưới nốt F, một số nhạc sĩ khác lại thăng nốt F trên nốt B để tạo quãng 5 đúng. Chính vì sự khám phá, thử nghiệm và đầy tính sáng tạo của những nhạc sĩ thiên tài đi trước mà chúng ta có hai dấu hóa bất thường đầu tiên là Bb và F#.
Vì sao quãng tam cung lại khó nghe?
John Sloboda, giáo sư tâm lý âm nhạc tại Trường Âm nhạc và Kịch nghệ Guildhall, giải thích rằng quãng tam cung đặc biệt gây căng thẳng thần kinh bởi vì bộ não con người được lập trình sẵn để tìm sự hài hòa và đối xứng trong âm nhạc: “Khi chúng ta nghe thấy điều gì đó xung khắc, nó sẽ cho bạn một chút cảm xúc khó chịu bất chợt, bởi vì nó lạ lùng và bất ngờ. Cảm xúc khi nghe một quãng tam cung, kết quả có thể cũng không quá khác biệt so với cảm giác của một người bị vấp cầu thang khi không để ý đến việc nó đang thiếu nấc thang cuối cùng.
” Cao độ âm thanh hòa hợp với nhau khi có một tỷ lệ đơn giản giữa tần số của hai nốt nhạc. Tỷ lệ của hai nốt cách nhau một quãng tám (octave) nghe rất hài hòa là 2: 1, và những âm thanh như vậy thậm chí người ta đặt cho cả hai nốt cùng một cái tên. Quãng âm hài hòa tiếp theo là quãng năm đúng, tỉ lệ (3: 241A Nam Hòa, P. Phước Long A, TP. Thủ Đức – Hotline 0888 189 686). Cứ tiếp tục như thế, xuyên suốt toàn dải các quãng âm.
Vậy còn quãng tam cung thì sao? Các nốt của nó kết thúc với tỷ lệ bất cân xứng khó nghe 45:32 (hoặc 64:45 tùy thuộc vào cách bạn điều chỉnh nó). Dù bằng cách nào thì tỷ lệ này âm thanh khá xấu với tai người. Nhưng hoàn toàn không phải tất cả là tin xấu – Quãng tam cung đã tìm thấy danh tiếng và làm giàu trong thế giới dụng cụ báo thức và báo động khẩn cấp, tiếng còi tàu xe lửa, tiếng báo xe cứu thương…!
Quãng tam cung bị cấm sử dụng trong nhà thờ?
Không có một nhận định cụ thể nào để khẳng định quãng tam cung là âm nhạc của quỷ. Tuy nhiên, như trình bày ở trên việc quãng tam cung gây sự ức chế, khó chịu đến cục bộ không phù hợp với yếu tố thánh thiêng trong âm nhạc phụng vụ. Ngoài ra, âm nhạc trong phụng vụ cũng đòi hỏi sự hài hòa được kiểm soát nghiêm ngặt bởi những người sáng tác cho nhà thờ, việc cấm sử dụng quãng 4 tăng ( 5 giảm) vì lý do âm nhạc hơn là vì họ tin rằng đó là ma quỷ sống trong âm nhạc.
Ví dụ về quãng tam cung trong Rock & roll.
Hy vọng với chia sẻ tritone là gì các bạn hiểu thêm được một vài kiến thức âm nhạc, sự giải thích vì sao hình thành các điệu thức âm nhạc như hiện nay. Đừng quên chia sẻ bài viết đến mọi người nhé!
Tham khảo: wiki & piano.net.vn
Blog còn chia sẻ nhạc lý cho người mới học, lý thuyết âm nhạc, sách học piano, các hợp âm cơ bản, dấu hóa, nốt nhạc….
